Τραυλισμός: Οδηγός για γονείς και άλλους ενδιαφερόμενους

Τι είναι ο τραυλισμός;

Ο τραυλισμός είναι μία διαταραχή της φυσιολογικής ροής της ομιλίας, κατά την οποία το άτομο γνωρίζει ακριβώς τι θέλει να πει, αλλά εκείνη τη στιγμή δεν είναι σε θέση να το πει εξαιτίας διάφορων δυσκολιών που εμφανίζονται κατά την παραγωγή της ομιλίας. Αν και όλοι οι άνθρωποι, κάτω από ορισμένες συνθήκες (π.χ., έντονο άγχος), μπορεί να τραυλίσουν και να εμφανίσουν τις ίδιες δυσκολίες στην ομιλία, αυτό που διαφοροποιεί ένα άτομο που τραυλίζει από ένα άτομο που δεν τραυλίζει είναι η ποσότητα και το είδος των δυσχερειών αυτών.

Χαρακτηριστικά τραυλισμού

1. Επαναλήψεις μεμονωμένων φθόγγων, συλλαβών, λέξεων.

π.χ.: «ρ-ρόδα» ή «κα-κα-καρέκλα» ή «είμαι-είμαι-είμαι καλά»

2. Επιμήκυνση ήχων

π.χ.: «οοοοοονομάζομαι Χρήστος»

3. Παύσεις

π.χ.: «Ο Μιχάλης παίζει [………..] μπάλα»

4. Ατελείς φράσεις

π.χ.: «Το μωρό……………» (εδώ το άτομο πιστεύει ότι θα τραυλίσει στην επόμενη λέξη και την αποφεύγει, δυσχεραίνοντας έτσι την επικοινωνία)

5. Παρεμβολές φθόγγων, συλλαβών, λέξεων, φράσεων

π.χ.: «Το και μωρό και θα και κοιμηθεί»

6. Αφύσικος ρυθμός ομιλίας (πολύ αργός ή πολύ γρήγορος)

Τα δευτερογενή χαρακτηριστικά (ή δευτερεύουσες συμπεριφορές) είναι αντιδράσεις που συνοδεύουν τον τραυλισμό και πολλές φορές μοιάζουν με τικ (χωρίς όμως να είναι). Τέτοια χαρακτηριστικά είναι: η πίεση των χειλιών ή του λαιμού, το τρέμουλο των χειλιών ή της γλώσσας, το κλείσιμο των ματιών σφιχτά, τις στροφές του κεφαλιού, τα χτυπήματα των χεριών ή των ποδιών κ.α. Η ύπαρξή τους πολλές φορές σημαίνει ότι το άτομο που τραυλίζει έχει συνειδητοποιήσει τον τραυλισμό του και συνήθως είναι τα πρώτα συμπτώματα που εξαφανίζονται μετά την έναρξη της θεραπείας.

Αιτιολογία

Ακόμα και σήμερα επικρατεί ο μύθος ότι ο τραυλισμός προκαλείται από άγχος ή κάποιο παιδικό τραύμα. Όμως οι περιπτώσεις που ο τραυλισμός έχει ψυχογενή αίτια ("ψυχογενής επίκτητος τραυλισμός") αντιπροσωπεύει μόνο το 3% του συνόλου. Επίσης αφορά κυρίως εφήβους και ενήλικες και συνήθως είναι παροδικός.

Η συντρηπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων τραυλισμου σε παιδιά και ενήλικες αφορά τον "αναπτυξιακό τραυλισμό" για τον οποίο τα ακριβή αίτια ακόμα δεν είναι γνωστά. Ωστόσο οι παρακάτω παράγοντές θεωρούνται σημαντικοί για την ανάπτυξή του: κληρονομικότητα, νευροβιολογικοί και γλωσσικοί παράγοντες, κοινωνικοσυναισθηματικό πλαίσιο κατά την ανάπτυξη.

Το άγχος δεν προκαλεί τραυλισμό αλλά μπορεί να εντείνει τα συμπτώματα.

Επιδημιολογικά στοιχεία

Το ποσοστό των ατόμων που τραυλίζουν ανέρχεται στο:

• 1% του γενικού πληθυσμού

• 3% των ατόμων με νοητική υστέρηση

• 21%-48% των ατόμων με σύνδρομο Down

• 0,12% των ατόμων με προβλήματα ακοής

• 2,1%-2,8% των δίγλωσσων ατόμων

Η ηλικία εκδήλωσης για τον αναπτυξιακό τραυλισμό είναι τα 2-4 έτη και η εμφάνισή του συμπίπτει ηλικιακά με τη ραγδαία ανάπτυξη του λόγου (της γλώσσας).

Φυσιολογικός τραυλισμός

Περίπου το 5% των παιδιών έως 5 ετών εμφανίζουν κάποιες στιγμές τραυλισμού και μπορεί να κάνουν κάποιες επαναλήψεις σποραδικά ή πιο συστηματικά. Μετά την ηλικία αυτή οι δυσκολίες μειώνονται σημαντικά και το 75% των παιδιών αναρρώνει μόνο του. Το ποσοστό των ατόμων που τραυλίζουν μειώνεται ακόμα περισσότερο μετά την ηλικία των 12. Στον φυσιολογικό τραυλισμό οι επαναλήψεις συνήθως περιορίζονται σε επαναλήψεις ολόκληρων λέξεων ή φράσεων.

Θετικοί προγνωστικοί παράγοντες

Τα άτομα που εμπίπτουν στις παρακάτω κατηγορίες είναι πιο πιθανό να έχουν καλή πρόγνωση για τη θεραπεία τους (χωρίς ωστόσο αυτό να είναι απόλυτο):

1. Μικρή ηλικία εκκίνησης (το 60-70% των παιδιών θα αναρρώσουν)

2. Αρνητικό οικογενειακό ιστορικό

3. Μικρή ή καθόλου επίγνωση για τον τραυλισμό του/της

4. Φύλο (καλύτερη πρόγνωση για κορίτσια)

5. Απουσία άλλων δυσκολιών λόγου/ομιλίας

Αρνητικοί προγνωστικοί παράγοντες

1. Ηλικία έναρξης μετά τα 4 έτη

2. Θετικό οικογενειακό ιστορικό

3. Επίγνωση του προβλήματός του/της

4. Αγόρια: χειρότερη πρόγνωση

5. Συνοδά προβλήματα λόγου/ομιλίας

Θεραπεία

Η λογοθεραπεία θεωρείται ένα από τα πιο σημαντικά και αποτελεσματικά μέσα για την αντιμετώπιση του τραυλισμού. Ακόμα και αν δεν υπάρξει πλήρης ανάρρωση, η λογοθεραπεία μπορεί να βελτιώσει σημαντικά τη ροή της ομιλίας και να ενισχύσει τις επικοινωνιακές δεξιότητες του ατόμου που τραυλίζει. Έτσι, ο τραυλισμός παύει να αποτελεί εμπόδιο στην προσωπική ζωή και τις φιλοδοξίες του ατόμου

Πως μπορούμε να βοηθήσουμε παιδιά με τραυλισμό;

• Προσπαθούμε να μη διακόπτουμε

• Περιμένουμε υπομονετικά να ολοκληρώσει αυτό που θέλει να πει ο/η συνομιλητής/-τριά μας

• Δεν συμπληρώνουμε

• Διατηρούμε βλεμματική επαφή κατά το επεισόδιο τραυλισμού, όσο αυτό δεν ενοχλεί το άτομο που τραυλίζει

• Αποφεύγουμε προτάσεις όπως: «χαλάρωσε», «πιο αργά», «ξαναμίλα χωρίς να τραυλίζεις»

• Δεν κρίνουμε ούτε διορθώνουμε την ομιλία τους

• Μιλάμε πιο αργά απ’ ό,τι συνήθως και κάνουμε συχνά παύσεις

Και να μην ξεχνάμε ότι:

Ο τραυλισμός πολλές φορές καταλήγει να είναι η ίδια η προσπάθεια να μην τραυλίσουμε.

Η πρώιμη παρέμβαση και η έγκαιρη και έγκυρη διάγνωση είναι το μεγαλύτερο κομμάτι της θεραπείας.